BEDLKA: Jak rozpoznać jadalną bedlę?

Czy poszedłeś do lasu, aby zebrać koszyk grzybów do smażenia i natknąłeś się na bedlaki? W takim przypadku prawdopodobnie już zastanawiasz się, jak sobie z nimi poradzić. Przede wszystkim jednak powinieneś sprawdzić, czy grzyby są naprawdę jadalne. Choć wielu grzybiarzy uważa, że potrafi je bezpiecznie zidentyfikować, w rzeczywistości ludzie często się mylą. Podpowiemy Ci, jakie gatunki bedłki rosną w naszej okolicy, jak rozpoznać bedłkę jadalną i które grzyby są do niej najbardziej podobne.

Jadalne i trujące bedle

O ile borowików nie można pomylić z niczym innym, o tyle z bedłką nie należy zadzierać. Chociaż grzyby te są jednym z najpopularniejszych gatunków w naszym regionie, a ich pysznym smakiem cieszą się tysiące grzybiarzy każdego roku, należy uważać na to, co się zbiera. Niewiele osób wie, że istnieją również niejadalne bedłki i wysoce trujące kawałki, których spożycie może być bardzo niebezpieczne dla ludzi.

Kiedy mówi się bedłka, większość ludzi myśli o białawym grzybie z brązowymi łuskami, który ma długą nóżkę i lekko orzechowy smak. Pod tą nazwą kryje się jednak duża grupa mniejszych i większych grzybów, która według mikologów obejmuje kilka różnych rodzajów. Podczas gdy ekspert z łatwością je rozróżni, dla laika ich przedstawiciele mogą być nie do odróżnienia na pierwszy rzut oka.

Wśród grzybiarzy najbardziej znane są „prawdziwe bedłki” z rodzajów Macrolepiota i Lepiota, które obejmują również popularną bedłkę wysoką (bedłkę jadalną). Istnieje jednak również szereg innych grup, które obejmują grzyby podobne do bedłki wysokiej. Należą do nich rodzaje:

• Chlorophyllum,
• Chamaemyces,
• Cystolepiota,
• Echinoderma,
• Leucoagaricus,
• Leucocoprinus,
• Pulverolepiota,
• Seiceomyces.

Co gorsza, istnieją inne gatunki grzybów, które na pierwszy rzut oka przypominają popularne jadalne bedłki. Problem stanowi na przykład śmiertelnie trujący muchomor zielony czy halucynogenny muchomor tygrysi. Niestety, nierzadko zdarza się, że bedłka jest mylona z innymi bardzo niebezpiecznymi gatunkami, a każdy grzybiarz powinien w razie wątpliwości skonsultować się z ekspertem.

Bedla wysoka

Ponieważ bedłka wysoka (Macrolepiota procera lub Lepiota procera) ma dość specyficzny wygląd, grzybiarze często uważają, że mogą ją łatwo rozpoznać. Jest to grzyb łodygowy, który często nazywany jest również bedłką jadalną. Nadaje się do zbioru i użytku kulinarnego, przy czym najpopularniejszą metodą przygotowania jest panierowanie i smażenie w postaci plastrów grzybowych.

Jak bezpiecznie zidentyfikować bedłkę jadalną? Gatunek ten rośnie głównie w lasach iglastych i liściastych, przy czym najczęstszymi siedliskami są głównie oświetlone polany i obrzeża lasów. Można ją jednak spotkać również w zaroślach czy na łąkach. Może się zdarzyć, że w jednym miejscu można znaleźć dużą liczbę grzybów, które razem tworzą całe pierścienie.

Kapelusz bedłki wysokiej mierzy od 10 do 40 centymetrów średnicy. Kiedy jest młody, ma kształt jajowaty, ale później staje się bardziej stożkiem lub dzwonem i ostatecznie rozprzestrzenia się szeroko, przypominając parasol. Na środku znajduje się charakterystyczny ciemny guzek, a powierzchnia kapelusza pokryta jest widocznymi brązowymi łuskami, które są stosunkowo miękkie.

W przypadku bedłki wysokiej grzbiet jest cylindryczny, osiąga wysokość od 15 do 40 centymetrów i jest zwykle zwieńczony kulistą bulwą na dole. Noga jest łatwa do odłamania, a gdy jest młoda, jest wypchana bawełną i dość sztywna, ale później staje się pusta. Jeśli chodzi o ubarwienie, dominuje biel, ale na powierzchni widoczne są małe brązowe łuski. Ponadto, po odrośnięciu kapelusza, na koronie pozostaje „spódnica” (pierścień).

Łuski na spodniej stronie kapelusza są stosunkowo wysokie, gęste i brzuszne. Oznacza to, że nie rosną równomiernie na całej długości kapelusza od stopy do ronda, ale są zwykle wyższe w środku. Początkowo mają jasny kolor, ale z czasem stają się brązowe. Jeśli pokroisz wysoką bedłkę, nie zmieni ona koloru. Jeśli spróbujesz tego grzyba na surowo, jego smak będzie przypominał świeże orzechy laskowe.

Rumieniący się bedłka

Innym obficie występującym na naszym terenie gatunkiem jest bedłka rumiana (Chlorophyllum rachodes), która znana jest również grzybiarzom jako bedłka krwawiąca, bedłka trzęsąca lub bedłka czerwonawa. Grzyb ten był kiedyś uważany za jadalny, ale dziś eksperci nie są zgodni co do jego spożycia i wielu nie zaleca jego zbierania.

Ze względu na kilka przypadków zatrucia, należy unikać tego grzyba. Według niektórych mikologów źródłem problemu jest głównie czeska bedłka rumiana (var. bohemica), która jest uważana za trujący podgatunek, ale inni biorą pod uwagę zdrowie ludzi i twierdzą, że jest trująca tylko dla osób wrażliwych lub alergicznych. Środowisko, w którym rośnie, może również odgrywać pewną rolę.

Chociaż rumianek pospolity występuje w podobnych miejscach, co rumianek wysoki, różni się od niego mniejszym wzrostem. Mimo podobnego wyglądu, na pierwszy rzut oka bedłka rumiana jest zazwyczaj szczuplejsza i zmienia kolor na żółto-pomarańczowy lub brązowo-czerwony po stłuczeniu lub przecięciu. Jednak, podobnie jak bedla wysoka, może rosnąć w dość dużych grupach.

Bedla wysoka

Innym grzybem podobnym do bedłki wysokiej jest Lepiota aspera, która ma wiele innych nazw, takich jak bedłka szorstka, bedłka kolczasta, bedłka kolczasta lub bedłka rozwidlona. Jest to niejadalny gatunek z rodziny wątrobowców, ale nie jest zbyt rozpowszechniony na naszym terytorium, więc zwykle nie napotkasz go podczas normalnej wizyty w lesie.

Chociaż niektórzy grzybiarze mogą na pierwszy rzut oka pomyśleć o jadalnej bedłce, po bliższym przyjrzeniu się gatunek ten można łatwo odróżnić. W rzeczywistości jego kapelusz pokryty jest popękaną skórą i drobnymi, wystającymi ku górze łuskami, które wyglądają na ostre. Ponadto kolor kapelusza jest czerwonawo-brązowy lub kasztanowo-brązowy, a pierścień jest cienki jak błoto, dzięki czemu może zostać zmyty przez deszcz. Jeśli więc bedłka ta pojawia się gdziekolwiek, nie jest tak często mylona z grzybem jadalnym.

Bedla ogrodowa

Gatunkiem, na który zdecydowanie należy uważać, jest bedłka ogrodowa, czasami znana również jako bedłka trująca lub bedłka czeska. Grzyb ten może spowodować zatrucie w przypadku spożycia. Pacjenci cierpią wówczas na biegunkę, wymioty lub kolkę brzuszną i często cierpią z powodu odwodnienia, co jest bardzo niebezpieczne.

Główną różnicą między łozą ogrodową a łozą wysoką jest ich lokalizacja. Podczas gdy gatunek jadalny występuje głównie w lasach, trująca cykuta preferuje nawożoną glebę i najczęściej rośnie w parkach, ogrodach, rabatach kwiatowych, a nawet bezpośrednio na pryzmach kompostu. Dlatego nigdy nie należy zbierać bedłki w tych miejscach, aby uniknąć nieprzyjemnego zamieszania.

Kapelusz bedłki ogrodowej ma średnicę od 8 do 16 centymetrów i jest dość mięsisty. Kiedy jest młody, ma zazwyczaj czerwonawo-brązowy kolor, który czasami może zmienić się w ciemniejsze odcienie brązu, ale później jego skóra pęka, a na powierzchni tworzą się łuski. Te następnie prześwitują przez białe, papierowe, włókniste podłoże, ale kapelusz pozostaje raczej jednolity w środku.

Noga tego bedla jest dość wysoka, często dorastając do 18 centymetrów. Początkowo jest czysto biała, ale później zmienia kolor na ochrowo-brązowy. Zwykle jest gładka na powierzchni i pusta w środku, i podobnie jak inne bedle, ma wyraźny pierścień, który jest mocno bielony. Poniżej kręgosłup rozszerza się w widoczną bulwę, która może mieć do 6,5 centymetra długości.

Ważną cechą bedłki ogrodowej, która pozwala odróżnić bedłkę trującą od jadalnej, jest fakt, że na powietrzu zmienia ona kolor najpierw na pomarańczowy, a później na czerwony. Zabarwienie to nie jest jednak tak intensywne jak w przypadku bedłki rumianej, która na pierwszy rzut oka jest też nieco mniejsza (wytwarza mniejsze owoce).

Bedla zielonolistna

Stosunkowo rzadkim gatunkiem jest bedłka zielonolistna (Chlorophyllum molybdites), która najczęściej rośnie pod drzewami liściastymi, takimi jak jesion czy grab. Grzyb ten jest również trujący i dlatego powinien być uważany przez grzybiarzy. Jednak ze względu na niebiesko-zielone płatki, które są bardzo charakterystyczne na pierwszy rzut oka, jest mało prawdopodobne, aby pomylić go z bedłką wysoką.

Bedla kasztanowata

Wśród śmiertelnie trujących gatunków znajduje się lepnica kasztanowata (Lepiota castanea), która zawiera te same toksyczne substancje, co muchomor zielony. Nie należy jej jednak mylić z kasztanowcem zwyczajnym, ponieważ jest bardzo mała i osiąga wysokość zaledwie 5 centymetrów. Jego kapelusz jest wypukły i nie przekracza 2 do 4 centymetrów średnicy. Miąższ i płatki mają białawy kolor, ale po ściśnięciu stają się żółtobrązowe.

Które bedlaki zbierać?

Chociaż spożywanie niektórych gatunków może nie powodować żadnych problemów zdrowotnych, co do zasady należy unikać wszystkich małych bedłek. Są one albo niejadalne, albo wręcz trujące. Niektóre z nich zawierają nawet toksyny, które znajdują się również w muchomorach zielonych i innych niebezpiecznych grzybach.

Więc jaki rodzaj bedłki można bezpiecznie zbierać? Jeśli jesteś mniej doświadczonym grzybiarzem, najlepiej szukać tylko bedłki wysokiej, która jest stosunkowo łatwa do odróżnienia od innych gatunków, nie tylko ze względu na swój wygląd, ale także dlatego, że nie zmienia koloru po przecięciu lub obiciu.

Mobilna aplikacja do grzybów może również pomóc w identyfikacji grzybów, wykorzystując funkcję rozpoznawania optycznego do definiowania gatunków w oparciu o sieć neuronową.

Inne znane gatunki bedelli:

• Bedla panna,
• Bedla rumiana,
• Bedla rosa,
• Bedla żółtawa,
• Bedla tipped,
• Bedla Konrádova,
• Bedla szarobrązowa,
• Bedla grzebieniasta,
• Bedla zwodnicza,
• Bedla brunatnoczerwona,
• Bedla Bedhama,
• Bedla’s bedstraw,
• Bedla fioletowoziarnista.

Bedla kontra muchomor

Wybierasz się do lasu i martwisz się, że możesz pomylić jadalną bedłkę z trującym muchomorem sromotnikowym? Chociaż łatwo jest pomylić bedłkę wysoką z bedłką ogrodową, na przykład dlatego, że gatunki te są bardzo podobne, muchomory na szczęście różnią się na kilka sposobów. Dlatego podczas zbierania zawsze najlepiej jest spojrzeć na część grzyba, która znajduje się w ziemi, aby upewnić się, że rzeczywiście jest to bedłka.

Muchomor zielony, w przeciwieństwie do bedłki wysokiej, wyrasta z osłonki, która jest wysoka i kolczasta. Bedla, z drugiej strony, ma kulistą bulwę blisko ziemi. Inną cechą, po której ludzie próbują odróżnić te grzyby, jest ubarwienie. Podczas gdy muchomor sromotnikowy jest zwykle oliwkowozielony lub żółto-zielony, bedłka jest zazwyczaj biała i pokryta brązowymi łuskami.

Ponieważ muchomor zielony, muchomor wiosenny lub muchomor tygrysi mogą w niektórych przypadkach mieć białawy kolor, zawsze najlepiej jest sprawdzić obecność osłonki u podstawy grzyba lub skonsultować się z doświadczonym mikologiem przed jego spożyciem.