MIÓD MNISZKOWY: Kiedy i gdzie zbierać mniszki?

Chociaż wielu ogrodników uważa mniszek za uciążliwy chwast, którego najchętniej by się pozbyli, inni nie mogą się nasycić tymi jaskrawożółtymi roślinami, ponieważ zawierają one wiele korzystnych substancji. Ponadto można z nich zrobić pyszny miód mniszkowy, który jest świetną pomocą przy różnych problemach zdrowotnych. Radzimy, gdzie rośnie mniszek i kiedy jest dobry czas na zbieranie jego kwiatów.

Mniszek lekarski

Podczas gdy niektórzy znają tę roślinę jako Taraxacum officinale, innym znana jest nazwa mniszek lekarski. Jest to wieloletnie chwastowe zioło z rodziny gwiazdkowatych, które wiosną zdobi praktycznie każdą łąkę czy ogród swoimi jaskrawożółtymi kwiatami. Efektowny kwiatostan zamienia się jednak później w rozmyte niełupki.

Z botanicznego punktu widzenia mniszek lekarski nie jest konkretnym gatunkiem, lecz raczej dużym zespołem wielu mniejszych gatunków, zwanych mikrogatunkami. U nas można znaleźć ich ponad 250, przy czym najczęściej spotykane są: mniszek skrzydlaty, mniszek tajemniczy, mniszek bezzębny, mniszek zmodyfikowany i mniszek wielofunkcyjny.

Wygląd mniszka lekarskiego

Mniszek lekarski to zioło o twardym korzeniu spichrzowym, które dorasta do około 5-40 centymetrów wysokości. Liście są typowo ząbkowane i razem tworzą coś w rodzaju ziemnej rozety. Jeśli chodzi o kwiatostany, to wyrastają one z rozety liściowej na pustych łodygach. Są to jaskrawożółte grona kwiatowe składające się z około dwustu pojedynczych kwiatów języczkowych.

Ponieważ cały mniszek jest przesiąknięty mleczem, po jego skubaniu pojawia się biały, gorzki sok (lateks), który po wyschnięciu pozostawia na skórze ciemne plamy. Kolejną charakterystyczną cechą mniszka lekarskiego są jego owoce. Są to niełupki, które składają się z białego puchu i przypominają kształtem spadochron. To właśnie dzięki temu mniszek lekarski tak szybko i łatwo rozprzestrzenia się na duże odległości za pomocą wiatru.

Występowanie mniszka lekarskiego

Jeśli chodzi o to, gdzie rośnie mniszek lekarski, to roślinę tę można spotkać praktycznie wszędzie w naszym kraju. Występuje głównie w mezofilnych zbiorowiskach łąkowych, które tworzą różnego rodzaju trawy, koniczyny i zioła. Można go jednak spotkać również na jasnych, suchszych łąkach, obwódkach, w ogrodach, na trawnikach, wokół ścieżek, a nawet na polach, gdzie jest chwastem konkurencyjnym.

Mniszki są zaliczane do roślin nitrofilnych, co oznacza, że preferują gleby bogate w azot. W ostatnich latach jednak występowanie tych roślin stało się częstsze, np. z powodu późnego koszenia łąk. Dzięki temu mniszek ma czas na wysiew nasion w maju i ekspansję na szerszy, niezagospodarowany teren. Dodatkowo ugorowane łąki, na których roślina ta ma największe szanse na zadomowienie się, zapewniają idealne warunki do jej wzrostu w postaci wystarczających rezerw azotu.

Mniszek lekarski jako chwast

Miłośnicy idealnie wypielęgnowanego trawnika nie przepadają za mniszkiem lekarskim i gdy tylko rośliny te pojawiają się w ich ogrodzie, natychmiast zabierają się za ich wyrywanie. Nie jest to jednak prosta sprawa. Nie wystarczy bowiem pozbyć się liści i kwiatów, ale trzeba również wyrwać z ziemi stosunkowo długie i dobrze zakorzenione korzenie.

Mniszek lekarski: zastosowania i działanie

Choć wiele osób nie docenia tej byliny i uważa ją za nieprzyjemny chwast, w rzeczywistości jest to ważna roślina lecznicza, jak sama nazwa wskazuje. Jest pełna substancji prozdrowotnych i dlatego może mieć bardzo pozytywny wpływ na organizm człowieka. Korzeń mniszka lekarskiego jest najczęściej wykorzystywany ze względu na jego działanie lecznicze, ale można również stosować kwiaty, liście i łodygi.

Jeśli chodzi o zawarte substancje, cukrem magazynującym jest inulina, która różni się od skrobi występującej w wielu innych roślinach. Co więcej, jest to opcja bardziej odpowiednia dla diabetyków. Ponadto mniszek zawiera substancje gorzkie, garbniki, fitoncydy, cholinę, sterole, żywicę, olejki eteryczne, białka i minerały, takie jak miedź lub mangan. Do innych korzystnych substancji należą:

• witamina C,
• witaminę B6,
• ryboflawina,
• tiamina,
• wapń,
• magnez,
• potas,
• kwas foliowy,
• żelazo,
• beta karoten.

Podczas gdy liście i łodygi mniszka mają przyjemnie gorzki smak, korzenie powinny być lekko osłodzone miodem z mniszka. Spożywanie mniszka ma bardzo pozytywny wpływ na układ pokarmowy, pobudzając soki żołądkowe i pomagając w wydzielaniu żółci, która rozkłada tłuszcze. Pomaga więc w przyswajaniu składników odżywczych, wspiera prawidłowe funkcjonowanie żołądka, wątroby czy nerek i przyczynia się do prawidłowego trawienia.

Kolejną ważną właściwością mniszka lekarskiego jest jego działanie osuszające i moczopędne. Dlatego też rośliny te stosuje się w celu odtrucia organizmu, czyli usunięcia z niego nadmiaru płynów i szkodliwych substancji, ale mogą one również pomóc osobom, które cierpią na różnego rodzaju obrzęki czy nadciśnienie. Ponadto polecane są jako naturalne antyoksydanty i działają jako prebiotyk.

Spożywanie mniszka lekarskiego i jego przetworów jest również wskazane dla diabetyków. Obniża poziom cukru we krwi i kwasowość żołądka, oczyszcza żołądek i leczy brak apetytu. Może mieć również wpływ na częściowe wyciszenie zespołu napięcia przedmiesiączkowego oraz wspomaga leczenie niektórych chorób. Mówi się, że pomaga zwalczać następujące komplikacje zdrowotne:

• Dyskomfort żołądka,
• wzdęcia i zaparcia,
• kamienie nerkowe,
• infekcje dróg moczowych,
• choroby śledziony,
• choroby nerek
• zgaga,
• kwasowość żołądka
• zaparcia lub zatrzymanie płynów,
• podagrę i reumatyzm,
• zaburzenia metaboliczne,
• obrzęk limfatyczny,
• ropne zapalenie gardła,
• wysypki i grzybica,
• kłucie w boku.

Jeśli chodzi o zastosowanie zewnętrzne, mniszek i jego produkty są przydatne np. w leczeniu brodawek, pryszczy, modzeli, pęcherzy, ale także jako środek łagodzący ukąszenia owadów. Odwar z rośliny dodaje się następnie do kąpieli, co przynosi ulgę opuchniętym stopom i pomaga przy żylakach. Mówi się, że sok z mniszka lekarskiego wybiela piegi i plamy pigmentowe na skórze.

Jak najlepiej wykorzystać mniszek lekarski?

Ze względu na swoje właściwości lecznicze, mniszek lekarski ma wiele możliwych zastosowań. Niektórzy przygotowują liście i korzeń w postaci leczniczej herbaty, inni przygotowują odwar lub nalewkę z mniszka, a jeszcze inni preferują miód (syrop) z mniszka. Podobnie jak świeża roślina, odwar z mniszka, herbata, nalewka czy miód z mniszka wpływa na zdrowie człowieka w bardzo korzystny sposób.

Gdzie zbierać mniszek lekarski do produkcji miodu?

Czy myślisz o tym, aby spróbować zrobić gęsty miód mniszkowy (syrop z mniszka), aby móc korzystać z jego dobroczynnego działania przez cały rok? W takim razie musisz wyjść na wieś i zebrać mnóstwo mniszków. Do zrobienia jednej partii miodu potrzeba około 300 do 400 dużych kwiatów.

Jeśli chodzi o miejsce zbierania mniszka, to idealne są górskie łąki i bardziej zaciszne granice. Nigdy nie należy zbierać roślin wzdłuż dróg, w pobliżu miejsc zanieczyszczonych przemysłowo lub w pobliżu pól, na których stosuje się nawozy i pestycydy. Zapomnij o obszarach chronionych, gdzie zbieranie jakichkolwiek ziół jest surowo zabronione.

Kiedy zbierać mniszek lekarski?

Zastanawiasz się, kiedy rośnie mniszek lekarski, abyś wiedział, o jakiej porze roku zbierać roślinę, a potem zrobić z niej pyszny miód mniszkowy? Mniszek lekarski kwitnie mniej więcej od kwietnia do czerwca lub nawet do sierpnia, w zależności głównie od wysokości nad poziomem morza. Czasami może pojawić się również jesienią.

Cały mniszek jest leczniczy od korzenia do kwiatu, ale poszczególne części rośliny zbiera się w różnym czasie. Liście należy zbierać przed zakwitnięciem kwiatów, łodygi kwiatowe i przylistki zjadamy wtedy w okresie kwitnienia, a korzenie zbieramy wiosną i jesienią, ale znów najlepiej przed kwitnieniem rośliny (zwłaszcza w marcu i kwietniu).

Kwiaty mniszka potrzebne do produkcji miodu powinny być zbierane przy słonecznej pogodzie, gdy są w pełni rozwinięte. Nigdy nie wybieraj się na wieś późnym wieczorem lub w czasie deszczu. Dzieje się tak dlatego, że kwiaty są wtedy ukryte i nie uzyskasz z nich tyle korzyści, co z w pełni otwartego mniszka.